ΑΚΜΗ - ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΚΜΗΣ

Είναι ένα χρόνιο νόσημα της τριχοσμηγματογόνου μονάδας που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση στον κορμό και στο πρόσωπο ενός πολύμορφου εξανθήματος που συνδυάζεται με έντονη λιπαρότητα του δέρματος. Προκαλείται από υπερδραστηριότητα του σμηγματογόνου αδένα και απόφραξη του πόρου του. Η λιπαρότητα του δέρματος είναι σήμα κατατεθέν στην ακμή.
Ο σμηγματογόνος αδένας παράγει σμήγμα που είναι ένα μίγμα λιπιδίων, τα οποία μετά από επίδραση μικροοργανισμών μπορούν να μετατραπούν σε ερεθιστικά ελεύθερα λιπαρά οξέα που προκαλούν τις βλάβες της ακμής. Όσο σοβαρότερη είναι η μορφή της ακμής τόσο μεγαλύτερη είναι και η παραγωγή σμήγματος.

Η ακμή δεν είναι μια λοιμώδης νόσος και δεν μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο. Όμως τόσο η επιφάνεια του δέρματος όσο και ο τριχοσμηγματογόνος πόρος εποικίζονται από σημαντικούς μικροοργανισμούς, όπως είναι το προπιονικό βακτηρίδιο της ακμής, ο επιδερμιδικός σταφυλόκοκκος και το ωοειδές πιτυρόσπορο από τους οποίους το επικρατέστερο είναι το πρώτο. Έτσι διάφορες θεραπείες που ελαττώνουν τους μικροοργανισμούς βελτιώνουν την κλινική εικόνα. Η δραστηριότητα των σμηγματογόνων αδένων βρίσκεται υπό τον έλεγχο ανδρογόνων και ιδιαίτερα συσχετίζεται με τα επίπεδα της ελεύθερης τεστοστερόνης.

Χαρακτηριστικά σημεία της ακμής είναι η έντονη λιπαρότητα του δέρματος, οι φαγέσωροι, τα κέγχρια, οι ερυθρού χρώματος βλατίδες και φλύκταινες, τα οζίδια, οι κύστεις, οι ουλές, τα χηλοειδή και η μεταφλεγμονώδης υπερμελάγχρωση.

Παράγοντες που επηρεάζουν την ακμή είναι:

Κλιματολογικές συνθήκες. Η νόσος επιδεινώνεται σε θερμές, υγρές και τροπικές κλιματολογικές συνθήκες.
Φάρμακα. Διάφορα σκευάσματα που εφαρμόζονται τοπικά, όπως κάποια λάδια ή άλλες κοσμητικές ουσίες, όπως η μπριγιαντίνη που εφαρμόζονται στο τριχωτό της κεφαλής είναι δυνατόν να προκαλέσουν την απόφραξη τριχοσμηγματογόνων πόρων, με αποτέλεσμα την εμφάνιση φαγεσώρων και ακμοειδών βλαβών.
Συνθήκες αποκλεισμού του δέρματος. Τα στενής εφαρμογής ενδύματα προκαλούν συνθήκες αποκλεισμού των τριχοσμηγματογόνων πόρων, με συνέπεια τα άτομα που τα φορούν να εμφανίζουν ακμοειδές εξάνθημα σε μηρούς και γλουτούς. Επίσης, η παρατεταμένη παραμονή σε καθίσματα από πλαστικό οδηγεί σε εφίδρωση και υπερύγρανση του δέρματος με αποτέλεσμα θυλακική απόφραξη και πρόκληση βλαβών ακμής.
Βιομηχανικές αιτίες. Οι βιομηχανικοί εργάτες εμφανίζουν ακμοειδεις βλάβες όταν εκτίθενται σε αλογονομένους υδρογονάνθρακες (χλωρακμη).
Διάφορα σκευάσματα που εφαρμόζονται τοπικά, όπως κάποι λάδια ή άλλες κοσμητικές ουσίες, όπως η μπριγιαντίνη που εφαρμόζωνται στο τριχωτό της κεφαλής είναι δυνατόν να προκαλέσουν την απόφραξη τριχοσμηγματογόνων πόρων, με αποτέλεσμα την εμφάνιση φαγεσώρων και ακμοειδών βλαβών.
Θεραπευτική αντιμετώπιση της ακμής

Α. Τοπική θεραπεία
Το υπεροξείδιο του βενζολίου είναι αποτελεσματικός αντιβακτηριδιακός παράγοντας που όμως συχνά ερεθίζει το δέρμα και για αυτό συνιστάται η έναρξη της θεραπείας με την εμπορική μορφή ελαττωμένης περιεκτικότητας 5% και σιγά σιγά αυξάνεται σε 10%.
Τοπικά αντιβιοτικά είτε μόνα τους είτε σε συνδυασμό με το υπεροξείδιο του βενζολίου, όπως η κλινδαμυκινη.
Το ρετινοϊκό οξύ που χρησιμοποιείται και σαν κερατολυτικό και προκαλεί μια φλεγμονώδη αντίδραση που ενοχλεί μερικούς ασθενείς.
Θείο, σαλικυλικό οξύ και ρεσορκινόλη που συχνά χρησιμοποιούνται μόνα ή σε συνδυασμό και δρουν κερατολυτικά.
Η υπεριώδης ακτινοβολία
Β. Συστηματική θεραπεία

Χρησιμοποιείται θεραπευτικά σε δόσεις αρκετές για την πρόκληση ήπιου ερυθήματος και απολέπισης του δέρματος και συνήθως βοηθά την ακμή που ούτως ή άλλως βελτιώνεται τους θερινούς μήνες.
Στις περιπτώσεις βαριάς ακμής χρησιμοποιούνται συστηματικά αντιβιοτικά φάρμακα, όπως οι τετρακυκλίνες, η ερυθρομυκίνη, η τριμεθοπρίμη κ.ά. Πάντως τα φάρμακα δεν δρουν αμέσως και ο ασθενής θα πρέπει να μην αναμένει θεαματικά αποτελέσματα πριν από 2 έως 4 εβδομάδες θεραπείας.
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες δεν είναι συχνές και τα φάρμακα αυτά θα πρέπει να δίδονται για διάστημα μηνών και όχι εβδομάδων. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δυνατόν να βοηθήσει η θεραπεία με υψηλές δόσεις οιστρογόνων (σε γυναίκες), όπως επίσης και συνδυασμός θεραπευτικής χορήγησης αντιανδρογόνων και οιστρογόνων. Παράδειγμα τέτοιου φαρμάκου αποτελεί το σκεύασμα Gynofen που αποτελεί συνδυασμό οξεικής κυπροτερόνης και αιθυνυλοιστραδιόλης και μειώνει την παραγωγή σμήγματος.
Τέλος, σε βαριές περιπτώσεις ακμής συνιστάται η συστηματική χορήγηση ρετινοειδών, όπως του 13 – cis – ρετινοϊκού οξέως που αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες εξελίξεις στη δερματολογία μετά τη δεκαετία του 1980.
Το 13 – cis – ρετινοϊκό οξύ (Ισοτρετινοινη η Roaccutane) είναι ένα ισχυρό, αλλά λιγότερο τοξικό συνθετικό παράγωγο της βιταμίνης Α που επηρεάζει όλα τα στοιχεία που εμπλέκονται στην παθογένεια της ακμής, ελαττώνοντας την έκκριση σμήγματος σε διάστημα ενός μηνός κατά 90%, ελαττώνοντας τους μικροοργανισμούς που δρουν στα πλαίσια της ακμής, μειώνοντας τη διαδικασία σχηματισμού κεράτινου βύσματος στον πόρο και ελαττώνοντας όλα τα στοιχεία της φλεγμονής. Το φάρμακο αυτό αποτελεί θεραπεία εκλογής στην οζιδιοκυστική ακμή, αλλά και στην ακμή που δεν υποχωρεί με την παραδοσιακή θεραπευτική αγωγή και ειδικά σε εκείνη που προκαλεί ουλές.
Περαιτέρω θεραπεία για μεγάλες φλεγμονώδεις κύστεις είναι η ενδοβλαβική χορήγηση τριαμσινολόνης και η χειρουργική αντιμετώπιση που αφορά ιδιαίτερα αντιαισθητικές ουλές και επιμένουσες κύστεις που θα αφαιρεθούν.